Kobiety tworzą kulturę od lat, pełną pięknych i mocnych owoców. Czy bez nich świat byłby taki piękny?
Budujące hasła
"Odwaga jest kobietą", "Siła jest kobietą", "Rewolucja jest kobietą"
Te i podobne tytuły artykułów, cyklów warsztatów, czy organizowanych sympozjów biznesowych lub rozwojowych, można zauważyć w różnych miejscach. Od wielu lat kobiety walczą o swoje prawa. Udało się uzyskać prawa wyborcze, zrzucić niewygodne gorsety, lecz niezmiennie manifestują swoją wolę i poglądy. Płeć piękna z pieczołowitością pracuje nad pozycją zawodową, miejscem w rodzinach i społeczeństwie. Chce zakładać firmy i spełniać się nie tylko, żyjąc z poczuciem, że jest komuś potrzebna, ale realizując prywatne pragnienia i zawodowe marzenia. Kobieta zatem walczy o siebie niemal na każdej płaszczyźnie życia:
- Materialnej (dbając o stabilność finansową i poduszkę bezpieczeństwa),
- Duchowej (poszukując właściwych wartości, przekonań, związku życia z religią, odpowiednich zachowań moralnych),
- Symbolicznej (poszukując symboli w literaturze, sztuce i powiązania ich z właściwym postępowaniem w życiu),
- Psychologicznej (zważając na zachowania jednostki, myśli, uczucia, reakcje).
Powyższe zagadnienia tworzą kulturę, która jest całością zachowań, wytworów, nawyków i wartości, stanowiących zintegrowany dorobek człowieka pod względem materialnym, jak i duchowym. Odznaczają się pewną regularnością, tworząc zachowania kulturowe w grupach społecznych.
Czym jest kultura?
W encyklopedii PWN znajdziemy definicję:
w znaczeniu najszerszym kultura obejmuje to wszystko, co w zachowaniu się i wyposażeniu członków społeczeństw ludzkich stanowi rezultat zbiorowej działalności.
Joanna Hańderek znaczenie kultury podzieliła na dziesięć działów:
- Kulturę rozważaną w aspekcie jej temporalności, a więc w ujęciu dziejowym, historycznym (historyzm i historiozofia, koncepcje czasu i ich wpływ na rozumienie kultury w aspekcie historycznym, w odniesieniu do jednostkowych przeżyć człowieka oraz w biologicznym, organicznym kontekście).
- Kulturę jako system znaczeń i symboli poddanych interpretacji (hermeneutyczne koncepcje kultury, symboliczne formy i zasady kulturowego bytu).
- Kulturę jako ewolucyjne przedłużenie natury, konsekwencja kształtowania się filogenetycznego człowieka (genetyczne ujęcia kultury, naturalistyczna koncepcja bytu).
- Kulturę stanowiącą sferę ideacji, przestrzeń realizacji duchowej działalności człowieka (koncepcje idealistyczne i antynaturalistyczne, teologiczne i aksjologiczne nastawienie wobec kultury).
- Kulturę jako spontaniczną i kreatywną twórczość człowieka.
- Kulturę jako system społecznych uwarunkowań, wzorów postępowania i instytucji, tradycji, oraz praw, czyli kultura jest rozumiana jako system uwarunkowań i determinacji (represji i opresyjności).
- Kulturę jako komunikację i płaszczyznę międzyludzkich interakcji (komunikacyjne koncepcje kultury, językowe koncepcje kultury).
- Kulturę jako zamknięty system (nieprzenikalność kulturowa, nieprzekładalność wzajemna między kulturami, kultura rozumiana jako wewnętrznie spójna i niepowtarzalna całość).
- Kulturę jako uniwersalny system (przekładalność kultur i ich wzajemne przenikanie. Poszukiwanie uniwersaliów kulturowych i wspólnych podstaw).
- Kulturę w jej zmianach i nieustającej ewolucji, jak również stałości i niezmienności (kryzys i zmiana kultury jako cecha wewnętrzna każdej kultury, powstawanie nowych formacji kulturowych jako przejaw kreatywności kulturowej).
Z kolei Jan Kiełbasa zauważa, że Tomasz z Akwinu odwołuje się do szerokiego znaczenia pojęcia kultury.
Wszystko, z czym człowiek jest albo może być w takiej relacji, to znaczy wszystko, co takiej szczególnej troski wymaga i co na takie gorliwe staranie zasługuje, może być zatem kultywowane (coli), może stanowić dziedzinę kultury. Nie ma decydującego znaczenia charakterystyka przedmiotu (materialny czy niematerialny, zewnętrzny czy wewnętrzny, pospolity czy wzniosły, etc.), skoro właściwie może to być cokolwiek (quidquid). Ważniejsze zdają się być nasza wobec niego postawa, nasze powinnością dyktowane oddanie i czynne zaangażowanie (cui studiose intenditur).
Czy zatem kultura jest kobietą?
Anna Hryniewiecka z Centrum Kultury Zamek w Poznaniu podaje, że aż 80% animatorów w kulturze stanowią kobiety. Często ich praca jest niewidzialna – w małych ośrodkach kultury, bibliotekach, muzeach, galeriach. Samodzielna (niekoniecznie niewspierana przez samorządy) praca u podstaw, w roli organizatorek spotkań, opiekunek projektów, ogarniaczek wszystkich małych i ważnych rzeczy, często jest niedoceniana, choć stanowi największą pracę w kulturze. Kobiety nadal nie obejmują zbyt wiele stanowisk związanych z zarządzaniem kulturą. Pomimo iż znane są z wielozadaniowości, mają wpływ na tworzenie inspirujących, rozwijających wydarzeń, realnie kształtują społeczne inicjatywy i kulturę, nie są tak doceniane jak powinny.
W męskim patriarchacie, tylko niewiele kobiet znajdywało w sobie odwagę, by krzyczeć. Podczas II Konferencji Dźwigacze Kultury Sylwia Chutnik, pisarka i felietonistka opowiadała, że sama wielokrotnie musiała wtrącać się do rozmowy zdominowanej przez mężczyzn. Stwierdziła także:
Jest wiele kobiet, które zauważają problemy, ale nie mają siły przebicia, pochodzą np. z mniejszych miejscowości albo czują się osamotnione w swoim wyborze czy światopoglądzie. Moim zadaniem jest ich wysłuchanie, często korespondowanie z nimi lub porozmawianie po spotkaniu autorskim. Chodzi nawet o poklepanie po plecach – o powiedzenie, że jesteśmy w problemie razem i myślimy podobnie. Co więcej, nie zawsze jest też tak, że trzeba iść ze sztandarem – czasami praca organiczna, pozytywistyczna, jest lepiej widziana i przynosi dobre rezultaty. Tak naprawdę konieczne jest, by trzymać się razem.
Być może właśnie z racji braku doceniania kobiet tak silnie pragniemy tworzyć wspólnoty i własną kulturę. Poczucie przynależności do grupy, w której można działać, rozwijać swoje kompetencje, pomagać, ale i otrzymywać wsparcie jest niezwykle istotne.
Gdzie kilka kobiet weźmie się za sprawę jednej, tam żaden mężczyzna pochlebiać sobie nie może, aby im mógł stawić czoło.
[Ignacy Józef Kraszewski, Serce i ręka: powieść prawie historyczna.]
W aspekcie historycznym
Już w starożytności Cyceron rozprawiał nad terminem cultura, rozszerzając jego pojęcie do wyrażenia „cultura animi” – uprawa umysłu, określając w ten sposób filozofię. Uprawianie roli, czy nauki miało znaleźć się w tym samym pojęciu kultury, którym oznaczano ludzkie czynności, mające związek z pielęgnacją, kształceniem i doskonaleniem jednostki.
Natura nie stworzyła nas takimi, żebyśmy uchodzili za istoty przeznaczone do rozrywek i zabawy, lecz raczej do spraw poważnych i do pewnych zainteresowań ważniejszych i większych. Ale z owej rozrywki korzystać wolno, lecz w takim stopniu, w jakim korzysta się ze snu czy innych form odpoczynku, to znaczy wtedy, gdy wywiązaliśmy się z zadań poważnych i odpowiedzialnych
Wiele silnych kobiet w przeszłości udowodniło, że poleganie na własnej intuicji, determinacji i możliwościach, dzięki ciężkiej pracy pozwala osiągnąć szczyt.
Maria Skłodowska-Curie
Wyjątkowa chemiczka i fizyczka, dwukrotna laureatka nagrody Nobla, z domu wyniosła naukę, że kobieta może i powinna być samodzielna. Szybko weszła w dorosłość. Kiedy umarła jej mama, przeniosła się do Paryża, a tam zdeterminowana zaczęła działać. Z niemożliwego uczyniła możliwe w czasach, kiedy kobiety nie miały szans się przebić.
Ewa Wencel wcieliła się w postać Marii w monodramie “Promieniowanie” kilka lat temu. Podkreślała, że dla niej Skłodowska była surową, wymagającą kobietą dla innych, ale i wyzwoloną. Sama stworzyła swój świat.
Słowa Marii Curie – Skłodowskiej można by przywiesić na tablicy, aby stały się motywatorem w codzienności.
Nikomu z nas życie, zdaje się, bardzo łatwo nie idzie, ale cóż robić, trzeba mieć odwagę i głównie wiarę w siebie, że się jest do czegoś zdolnym i że do tego czegoś dojść potrzeba.
PIĘKNO ZAWSZE SIĘ OBRONI
Pułapka stereotypów
Marylin Monroe
Czy nie była jedną z tych kobiet, które musiały walczyć ze stereotypami? Piękna, zadbana kobieta, którą wszyscy podziwiali. Ale czy uroda może iść w parze z inteligencją? Często broniła się przed uprzedzeniami, że nie może być zbyt mądrą i inteligentną osobą, skoro ma w sobie tyle seksapilu, jest zgrabna i zadbana. W rzeczywistości była kobietą z sierocińca, mieszkającą u 11 rodzin zastępczych. Nie miała skąd czerpać wzorców, a jednak odnalazła w sobie siłę i determinację, by stać się ikoną, o której nie da się zapomnieć. Być może ze względu na iloraz inteligencji, wyższy o 6 punktów od ilorazu Alberta Einsteina.
Margaret Thatcher
Żelazna Dama, kolejna tworząca kulturę – kobietę. Twarda, nieustępliwa, odważna pani premier Wielkiej Brytanii, nie bała się ani mężczyzn, ani kreowanego przez nich świata. Miała wyrobione zdanie:
Jeśli chcesz, by coś zostało powiedziane – powierz to mężczyźnie.
Jeśli chcesz, by zostało to zrobione – powierz to kobiecie.
Frida Kahlo
Meksykańska malarka, negowała patriarchat w szczególny sposób. Malowała autoportrety, przełamywała tabu tamtych czasów (odważyła się ujawnić chorobę, pokazywać okaleczone ciało i duszę). Surrealistyczne obrazy ujawniały prawdę. Była kobietą kultury, która nie malowała snów, ani koszmarów, malowała własną rzeczywistość.
W którą stronę zmierza współczesna kobieta?
Współczesna kobieta uczy się poznawania własnych aspiracji, postaw i dążeń. Staje się pewna siebie. Odważna, niezależna, zdecydowana. Wie, że sukces, okraszony ciężką pracą, nieprzespanymi nocami, stresem oraz obawami o przyszłość jest stworzony z pasji, wiary i wiedzy. Wie, że wszystko zawdzięcza sobie i nie boi się mówić otwarcie o tym, że w czymś jest dobra, jak również negować to, co nie wpisuje się w jej pojęcie wartości. Być może te prawdy przychodzą z wiekiem. Jedno jest pewne, historia udowadnia, że kultura jest kobietą i nie można temu zaprzeczyć.
Kiedy kobieta akceptuje swój wiek, staje się pewna siebie.
Elizabeth Barrett Browning
Źródła:
1.„Średniowieczna refleksja o kulturze” Jan Kiełbasa, Uniwerstytet Jagielloński, Kraków, 2015,. S 108
2.„Pojęcia i definicje kultury”, Joanna Hańderek, Uniwerstytet Jagielloński, Kraków, 2015, s.25-26
II KonFERENCJA szkoleniowA
1.10.2022 (sobota 10:30-18:30)
II Konferencja Szkoleniowa Fundacji Moc Kobiet pod hasłem “ODWAŻ SIĘ NA MOC!” kierujemy do kobiet, które chcą bez poczucia winy czy wątpliwości zbudować kawałek nowego świata. Celem Konferencji jest pobudzenie do działania i wsparcie przedsiębiorczości.
